Diaconiepagina Leids Kerkblad, februari 2012

Het was me het jaartje wel!

Het is nog even wennen om het uithangbord van De Bakkerij zo naakt te zien hangen zonder de 25, maar het jubileumjaar 2011 is nu toch echt voorbij. Op de drukbezochte Nieuwjaarsbijeenkomst van de diaconieën merkte Bert Verweij, voorzitter van de protestantse diaconie, op dat ‘me het jaartje wel was bij de diaconie’. Méér werk en méér hulpvragen: een gevolg van de economische crisis? Of is het beleid van de regering alleen maar gericht op de economisch sterken? Wat is de rol van de diaconie daarin? Om de barricaden op te gaan zoals de profeet Maleachi eens opriep? In het Mission Statement kozen beide diaconieën voor de lijn die Jezus ons aanreikt in het verhaal van de barmhartige Samaritaan. Het helpen waar geen andere helper is.

2011 was ook het jubileumjaar dat onder meer gevierd werd met het stripboek ‘Het Geheim van De Bakkerij, met de film ‘Rondom De Bakkerij’ en met het drukbezochte symposium ‘Wordt het weer brood en soep uitdelen?’, dat vele bruikbare ideeën en suggesties heeft opgeleverd voor de toekomst. In het afgelopen jaar zijn er bij de diaconieën en in De Bakkerij mensen gekomen en hebben er mensen afscheid genomen. Professionals en vrijwilligers uit gemeenten en parochies hebben hun steentje bijgedragen aan het werk. En dat zal zeker doorgaan, want diaconie is de corebusiness van de kerk.

Een aandachtig gehoor - foto: Ton Snepvangers

Diaconie is corebusiness van de kerk

‘Diaconie is de corebusiness van de kerk, een sublieme vorm van eredienst’. Daarover sprak dr. Henk Meeuws tijdens de Nieuwjaarsbijeenkomst van de diaconieën, vanuit zijn onlangs verschenen proefschrift ‘Diaconie - van grondslagenonderzoek tot een pleidooi voor een diaconale mystagogie’.

Toen de Duitse bezettingsmacht na de capitulatie in mei 1940 greep op heel de Nederlandse samenleving trachtte te krijgen, werden verordeningen uitgevaardigd die onder meer ook tot doel hadden het diaconale werk van de Hervormde Kerk onder nationaalsocialistisch regiem te brengen. De Hervormde Kerk verzette zich heftig tegen de maatregelen. In een schrijven van 17 juli 1941 van de Algemeene Synode werd principieel stelling genomen: ‘Wie de Diaconie aantast, belemmert de Kerk in de uitoefening van haar door Christus opgedragen taak, hij tast de eeredienst der Kerk aan’.

70 Jaar later is het allerminst vanzelfsprekend diaconie als sublieme eredienst te waarderen: we maken onderscheid tussen kerkelijke en wereldse zaken. Geloven doe je in de kerk, de politiek en de economie zorgen wel voor de ordening van de samenleving. Daarover heeft de kerk geen zeggingsmacht. Zo kon het gebeuren dat in 1848 het Gemeentebestuur van Leiden gewapenderhand de geldkist en de administratie van de Diaconie aan de Oude Rijn in beslag nam; dat de nazi-machthebbers in 1942 de diaconale collectes en de administratie ervan aan de kerkelijke organisatie wilden onttrekken, dat Bisschop Muskens van Breda de hele landelijke politiek over zich heen kreeg toen hij verklaarde dat armen in uiterste nood een brood mochten stelen; dat een meerderheid van de Nederlandse bevolking vindt dat giften aan kerken niet van de belasting afgetrokken mogen worden….en diaconie, dat is toch gewoon sociaal werk? De Hervormde Synode dacht daar in 1941 anders over.

Dr. Henk Meeuws - foto: Ton Snepvangers

Toen het erop aankwam een helder standpunt te bepalen, beleed de Synode in 1941haar trouw aan de grondstelling der Christelijke Kerk: in de diaconie is de kerk als zodanig in het geding, omdat diaconie intrinsiek tot haar dienst aan God, haar eredienst behoort. Henk Meeuws is van mening dat een heldere standpuntbepaling ook nu urgent is. Niet alleen omdat de nood in de samenleving toeneemt, maar ook omdat de kerken krimpen, vergrijzen en hun maatschappelijke invloed in sneltreinvaart afneemt. Alle reden voor de kerken om zich te bezinnen op haar wortels, zich te bezinnen op haar corebusiness.

In feite ziet Meeuws dat niet zo gebeuren. Zeker aan katholieke kant ziet hij meer inzet op versterking van de interne spirituele identiteit, duidelijker geloofsverkondiging en rechtzinnige viering van de sacramenten. Zo worden bijvoorbeeld in het bisdom Utrecht eucharistische centra aangewezen zonder aandacht voor diaconie en tegelijkertijd aan het buurtpastoraat steun onthouden omdat dit pastoraat het verband zou ontberen met geloofsverkondiging en viering.

Mét de Hervormde Synode van 1941 brengt Meeuws hiertegen ‘een grondstelling der Christelijke Kerk’ in. Diaconie, gewoon-menselijke, oprechte verbondenheid met mensen in nood, is sublieme eredienst. Zoals Pater Poels, die in 1968 een opvang voor armen, verslaafden en wanhopige mensen startte en zich nog steeds bekommert om de armen die hij, nu als Broodpater, bij nacht en ontij op de fiets brood brengt. Hij kent zijn mensen, zoals een goede herder, hij ziet ze en blijft ze nabij. Zo dient hij hun eer en houdt hij zichzelf in ere als mens die van liefde leeft. Zo dient hij de liefde: ubi caritas et Amor, ibi Deus est; waar menslievendheid is en minnen, daar is God. De grondstelling van de Christelijke Kerk, de diaconie, is gefundeerd in de bijbel, waar het bijvoorbeeld in de Jacobusbrief gaat om de pure eredienst, of, zoals in een andere vertaling: vroomheid. Henk Meeuws wenst beide diaconieën voor 2012 daarom van harte veel vroomheid toe!

Het Symposiumverslag en meer...

Zoals beloofd werd op de Nieuwjaarsbijeenkomst ook het verslag van het symposium ‘Wordt het weer brood en soep uitdelen?’ van 12 november 2011 gepresenteerd. Peterhans van den Broek, voorzitter van de Symposiumcommissie, bood het kleurrijke verslag, met daarin ook het Jubileumjaar in vogelvlucht én de DVD met de film ‘Rondom De Bakkerij’, aan aan de voorzitters van beide diaconieën. Hij noemde daarbij vier kernwoorden, die op de diaconie van toepassing zijn: signaleren, verbinden, ondersteunen en activeren. Wilbert van Erp, voorzitter van de rooms-katholieke diaconie voegde er in zijn bedankje aan toe dat hij hoopte dat deze blauwdruk voor de diaconale toekomst geen dode letter zou zijn, maar een stuk tekst dat zou gaan leven!

Het verslag van het symposium is verkrijgbaar in De Bakkerij.

Het symposiumverslag is aangeboden aan de voorzitters van beide diaconieën - foto: Henriëtte van den Broek

Jong! – jongerenpagina Leids Kerkblad, februari 2012

Maatschappelijke stage in Mumbai, India?

Kan dat ook? Jazeker, dat laten 12 leerlingen van het Visser ’t Hooftlyceum in februari zien. Dan gaan ze naar een sloppenwijk in Mumbai, waar de christelijke organisatie REAP een aantal schooltjes runt. Ze hebben de laatste anderhalf jaar geld ingezameld om een zo groot mogelijk bedrag te kunnen doneren aan het scholenproject, waarmee weer leraren, klaslokalen en schoolspullen betaald kunnen worden (het kost € 22,00 om een kind uit de sloppenwijken van Mumbai een jaar naar school te laten gaan). Maar het blijft niet bij geld inzamelen: ze gaan zelf ook een paar dagen les geven. Om op die manier iets terug te doen voor de samenleving en hun rijkdom te delen met leerlingen in andere landen en andere omstandigheden. Ongetwijfeld zal het een indrukwekkende ervaring zijn die hen de rest van hun leven zal bijblijven!

De groep met de goedgevulde collectedoos – foto: Henriëtte van den Broek

Om op de valreep nog wat bij te verdienen zorgden 9 leerlingen voor de hapjes op de Nieuwjaarsbijeenkomst van de diaconieën in De Bakkerij. Ze schonken ook de glazen vol, gingen rond met de drankjes en ruimden na afloop alles weer op. Bij de Diaconie verdienden ze daarmee € 200,00; voor de bezoekers van de bijeenkomst stond een collectedoos klaar: na afloop was die gevuld met € 375,00. Bij elkaar € 575,00: een mooi resultaat voor een stukje toekomst van jongeren in India!